Czy IKE służy wyłącznie do oszczędzania na dodatkową emeryturę? Czy możemy wykorzystywać ten produkt do realizacji innych celów inwestycyjnych? Jakie mamy z tego korzyści?
Większość osób, które kojarzą skrót IKE - Indywidualne Konto Emerytalne - ma o nim nikłe wyobrażenie. IKE kojarzy nam się z III filarem, z oszczędzaniem na emeryturę, a tym samym - błędnie - z koniecznością blokady środków na tyle lat, ile nam pozostało do osiągnięcia wieku emerytalnego. Zraża nas obawa przed zobowiązaniem do systematycznych wpłat, do kar w przypadku zerwania umowy, ponieważ często utożsamiamy IKE z innymi rozpowszechnionymi produktami trzeciofilarowymi. Fałszywych mitów jest wiele. Warto zatem przyjrzeć się sprawie z bliska.
Czym jest IKE?
Konto może być utworzone przy wykorzystaniu aż pięciu różnych produktów finansowych. Mamy zatem do wyboru: depozyt bankowy, jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego, polisę ubezpieczeniową, rachunek inwestycyjny oraz jednostki dobrowolnego funduszu emerytalnego. To, czy korzystamy z oferty banku w formie tradycyjnego depozytu bankowego, czy depozytu w postaci IKE, zależy od rodzaju umowy z bankiem. Czy lokujemy oszczędności w jednostkach uczestnictwa funduszy inwestycyjnych na „zwykłym rejestrze”, czy na „rejestrze IKE”, będzie z kolei zależało od naszej umowy z wybranym funduszem. Pod względem bezpieczeństwa, ryzyka, czy prawa własności nie ma różnicy między korzystaniem z usług tych instytucji w formie tradycyjnej oraz na warunkach IKE.
Ulga podatkowa
W IKE mamy możliwość skorzystania z preferencji podatkowych w momencie wypłaty środków. Jakie musimy spełnić warunki, aby z tej ulgi skorzystać? Jedynie dwa: zasilać swoje konto w pięciu dowolnych latach (lub 50% środków wpłacić na 5 lat przed wypłatą) oraz mieć ukończone 60 lat (lub 55 w przypadku uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych). Prawo do ulgi podatkowej przysługuje także ewentualnym spadkobiercom lub wskazanym przez nas osobom uposażonym.
Specjalna ochrona
Gdy chcemy zakończyć oszczędzanie wcześniej niż zakładaliśmy, często okazuje się, że musimy ponieść dodatkowe koszty. Przy IKE jest inaczej. Zgodnie z ustawą regulującą zasady IKE, opłata za wycofanie (tzw. zwrot środków) może być pobrana tylko w ciągu pierwszych 12-tu miesięcy obowiązywania umowy z daną instytucją prowadzącą konto emerytalne. Podobnie jest, gdy decydujemy się zmienić instytucję oferującą IKE. Instytucja, z której usług rezygnujemy, jest zobowiązana do bezpośredniego przelania środków na nasze nowe IKE. Jeżeli taką dyspozycję otrzyma po upływie 12 miesięcy od podpisania z nami umowy, pobranie opłaty z tego tytułu jest niemożliwe.
Co jeszcze powinniśmy wiedzieć o IKE?
Przez cały okres oszczędzania zachowujemy pełny dostęp do zebranych środków, czyli w dowolnym momencie możemy zażądać ich zwrotu. Wycofać można całość lub tylko część środków. Podatek od zysków kapitałowych lub odsetek zapłacimy tylko od kwoty, która zostanie wycofana. Nasze IKE nadal będzie funkcjonowało z kwotą pomniejszoną o dokonany zwrot środków. Gdy w przyszłości nasza sytuacja finansowa się poprawi, będziemy mogli dopłacać do konta nowe środki (w ramach obowiązujących na dany rok limitów wpłat na IKE) i nadal korzystać z prawa do ulgi podatkowej.
Sposób wypłaty środków
Gdy już uda nam się spełnić warunki uzyskania ulgi podatkowej, wyłącznie od nas będzie zależało, w jaki sposób wypłacimy zgromadzone pieniądze. Będziemy mogli wypłacić je jednorazowo lub zdecydować się na wypłatę w ratach. W tym drugim przypadku określamy częstotliwość wypłat i wysokość raty. Środki pozostające na naszym IKE są nadal inwestowane i mogą nam jeszcze przez wiele lat przynosić dodatkowe profity, wolne od opodatkowania.
Dodatkowo, w każdej chwili będziemy mogli zażądać wypłaty reszty kwoty z konta. W przypadku wypłat w ratach, instytucja finansowa wypłaca nam pieniądze aż do ich wyczerpania.
IKE jako inwestycja pierwszego wyboru
Przypuśćmy, że podjąłeś decyzję o stopniowym przenoszeniu środków z lokaty bankowej do funduszu inwestycyjnego. Koniecznie sprawdź, czy ten fundusz jest dostępny w „opakowaniu IKE”, porównaj też koszty jakie oferuje oszczędzanie na IKE i na rejestrze podstawowym (tzn. bez ulgi w podatku od zysków kapitałowych). Jeżeli koszty są takie same lub bardzo podobne, to nie ponosisz dodatkowego ryzyka inwestując w wybrane fundusze w formie IKE. Zadaj sobie jeszcze jedno pytanie: Czy pieniądze te będą przeznaczone na jakiś konkretny wydatek, czy na razie nie jest to sprecyzowane? Jeżeli stanowią one tzw. rezerwę finansową lub „zabezpieczenie na przyszłość”, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że przynajmniej część zainwestowanych pieniędzy będziesz lokował przez wiele lat, być może do 60. roku życia. W takim przypadku jest szansa na to, że zyski osiągnięte na IKE zachowasz dla siebie i nie zapłacisz od nich podatku.
Każdego roku na IKE można wpłacić tylko określoną kwotę (w 2013 roku jest to 11 139 zł, już wkrótce będzie znany limit wpłat na rok kolejny). Jeśli więc w przyszłości znowu zdecydujesz się na przeniesienie kolejnych oszczędności z lokaty bankowej do funduszy inwestycyjnych, to zapewne część tych środków będziesz mógł dopłacić do swojego IKE. Dopiero nadwyżki ponad obowiązujący limit roczny opłaca się lokować w fundusze na tzw. regularnych rejestrach - bez ulg i przywilejów podatkowych.
Agnieszka Łukawska
Legg Mason Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA
Chcesz wiedzieć więcej o sposobach oszczędzania na emeryturę. Wejdź na https://www.esaliens.pl/pl/mojaemerytura
Podstawą prawną prowadzenia IKE jest ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. Nr 116, poz. 1205 z późn. zm.).
Legg Mason TFI SA działa na podstawie decyzji z dnia 18.06.1998 r. wydanej przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd.